بررسی تاریخی و فن‌شناسی زیارتنامۀ امامزاده‌ هاشم‌ آران‌وبیدگل

نمونه‌ای از یادگارهای خوشنویسان، زیارتنامه‌ها هستند که با توجه به حرمت، تبرک و کاربردی بودنشان، از یک جهت باعث ماندگاری و در نتیجۀ استفادۀ فراوان، باعث تخریبشان شده ‌است. این مقاله با هدف مطالعات تاریخی و فن‌شناسی زیارتنامۀ امامزاده‌ هاشم بیدگل، به منظور درکِ‌ تکنیک ساخت، مواد و مصالح مورد استفاده‌، مطالعات تاریخی تطبیقی اثر، و شناخت خوشنویس آن، مورد ارزیابی قرار گرفته‌ است. این زیارتنامه که آن را محمود مدیرالدوله، از خوشنویسان سدۀ سیزدهم قمری و از چهره‌های برجسته در دورۀ مظفرالدین‌شاه قاجار کتابت کرده‌، از سه جزء تکیه‌گاه چوبی، آستر کاغذی و بستر پارچه‌ای تشکیل شده‌ است. با مطالعات علمی آزمایشگاهی شیمی‌تر و آنالیز دستگاهی FT-IR به شناسایی مواد به‌‌کاررفته در زیارتنامۀ امامزاده‌ هاشم پرداخته ‌شد. بر طبق داده‌های به‌دست‌آمده از FT-IR مشخص شد که این زیارتنامه، روی پارچه‌ای از جنس پنبه و از چسب و رونی پروتئینی سریشم حیوانی استفاده شده‌ است. با مطالعات میکروسکوپی نوری انعکاسی، تکیه‌گاه زیارتنامه، چوب درخت نراد تشخیص داده ‌شد. با آزمایش‌های شیمی‌تر، مرکّب از نوع مازویی، رنگ شنگرف و طلا تشخیص داده‌ شد.